Bajki i powiastki Stanisława Jachowicza [#2]

BRONISZA

Bronisza uprzejma, miła,

Służącemi nie gardziła,

I ciasteczkami smacznemi

Dzieliła się nieraz z niemi.

Za to téż, gdy było błoto,

Wzięła ją Halka na ręce z ochotą:

Choć jéj nie mówiono o to.

A od dobréj Małgorzatki

Zawsze miała śliczne kwiatki.

Od Kostusi, kiedy chciała,

To igiełek pożyczała.

Grzeczność, uprzejmość dwójnasób się wraca.

Dobre dobrém się odpłaca.

CHŁOPCZYK I MUSZKA

Byłto jeden chłopczyk, miał dobre serduszko,

I wołał na muszczkę: „ej ostrożnie muszko!

Bo trucizna tutaj na miseczce moknie,

Tatka ja pocukrzył, postawił na oknie” –

„Znam ja cię chłopczyku! – myśli sobie muszka –

Skądże się to wzięła tak poczciwa duszka?

Mnie niby przestrzega, o tak rzekłszy szczerze,

Podobno samego na to chętka bierze.” –

I zuchwale sobie siadła na krawędzi.

Poczciwy chłopczyk znów przestróg nie szczędzi;

Lecz muszka nie słucha, i truciznę pije:

Aż za kilka chwilek już muszka nie żyje.

FRANUŚ

Franuś miał śliczne jabłuszko czerwone;

Pieści się niém, na każdę obraca je stronę,

I rzecze: „szkodaby cię zgładzić z tego świata;

A przétem, trzebaby dać połówkę dla brata.

Nie, nie, ja ciebie nie ruszę;

Cały rok cię chować muszę:

A potém… nie i potém” – rzecze mała sknera,

I schował je do kuferka.

Cóż się stało? – jabłko zgniło….

Jakże mu żal wtedy było!

RZUCANIE KAMYKIEM

Rzucał chłopczyk kamykiem, zabawa to brzydka,

Idącego spokojnie uderzył nim żydka.

Upadł żydek na ziemię, krew płynie strumieniem,

Chłopczyk płacze. – A widzisz, nie rzucaj kamieniem,

Może biedna dziecina jutra nie doczeka,

A zniósłżebyś myśl straszną, żeś zabił człowieka?

LAMPA I UCZONY

Na stoliku lampa stała,

Uczonemu przyświecała.

Patrzał, mówiła smutnie, jakem nieszczęśliwa;

Gdy innym niosę pomoc, mnie życia ubywa.

Pociesz się, rzekł uczony, tą myślą wspaniałą:

Żeś żyła użytecznie i umierasz z chwałą.

MAGDUSIA

Ze wszystkich stron pochwały odbierając liczne,

Chwaliła się Magdusia, że ma rączki śliczne;

Jakoż istotnie były i szczupłe, i białe:

Chciała więc i odemnie odebrać pochwałę;

Ale ja, co szczerością zaufanie płacę,

Rzekłem: te najpiękniejsze, na których znać pracę.

PIERNICZEK

Henrysiu! na ci piernik, rzekł przyjaciel domu,

Ale zjedz go gdzie w kącie i nie daj nikomu. –

Ej, pan chyba żartuje, odpowie Henryczek:

Mam zjeść sam, to dziękuję, schowaj pan pierniczek.

UŚMIECH I ŁEZKI

Dziécię. Czemu to, czemu, Mamuniu kochana,

Usteczkom uśmiech, a łza oczkom dana?

Powiedz; bo twoja wszystko wie główka.

Matka. Uśmiech, by ostre łagodził słówka,

A łezka na to w oku się mieści,

By swe i cudze zmniejszać boleści.

ADAŚ

„Zegnij to małe drzewko!” rzekł Ojciec do syna.

Adaś je łatwo zgina.

„A to większe!” – już trudniéj, jednak żwawe dziecię,

Zgina je przecię.

„Teraz, luby Adasiu, gnij to drzewo spore,

Co już znacznie od ziemi podniosło się w górę.” –

Próżne usiłowania – Adaś zmordowany,

„Ja go, - rzecze - nie wzrusz, mój Tato kochany.”

„Otóż widzisz, mój synu, - rzekł Ojciec ze łzami –

Coś doświadczył na drzewach to się dzieje z wami:

Pókiście jeszcze młode, jak pierwsza drzewina,

Ojciec, w którą chce stronę, łatwo was nagina,

Ku pracy, pobożności, nauce i cnocie;

Ale skoro wzrośniecie w nałogach, ciemnocie,

Już was Ojciec sprostować nie zdoła, jak pragnie,

Już was do cnoty nie nagnie.”

Źródło utworów:

S. Jachowicz,  Bajki i powiastki Stanisława Jachowicza, Petersburg 1860.